گویند از آن رو به این نام خوانده شده است که هر سال شادى نوینى باز آرد (لغت‌نامه دهخدا) و در فرهنگ معین در این باره آمده است:

عید، روز مبارکى است که در آن مردم جشن مى گیرند و شادى مى کنند و در این روز به همدیگر عیدى مى دهند. از قبیل هدیه، پول و خلعت.

عید از منظر امیرالمؤمنین (ع)

على(ع) می‌فرمایند: “هر روزى که در آن روز، معصیت خدا نشود و گناهى انجام نگیرد، آن روز عید خوانده می شود «کل یوم لا یعصى الله تعالى فیه فهو یوم عید» و این فرمایش امیرمومنان (ع) اشاره به این موضوع دارد که روز ترک گناه، روز پیروزى و پاکى و بازگشت به فطرت نخستین است.

واژه عید در قرآن

واژه عید به طور کل در قرآن فقط یک بار آمده است:

(اللهم انزل علینا مائده من السماء تکون لنا عیدا لاولنا و آخرنا و آیه منک).

خدایا! نازل کن براى ما مائده‏اى از آسمان که براى اولین و آخرین از ما عید باشد و نشانه‏‌اى از تو.

واژه نوروز به روایت کتب اربعه شیعه

همه می دانند که کتب اربعه شیعه از نظر اعتبار و ارزش همچون صحاح سته نزد اهل سنت است و لذا روایات مندرج در کتب چهار گانه شیعه یعنی: کافی شیخ کلینی، من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، تهذیب الاحکام و الاستبصار شیخ طوسی، از حیث وارد شدن در این منابع اهمیت ویژه دارند و پس از جرح و تعدیل آنها می تواند مصدر فتوا و احکام و باورها باشد . روایاتی که در سه کتاب از کتب چهار گانه حدیث شیعه آمده چنین است:

۱- با لفظ نوروز یک‌بار این روایات آمده است:

– یوم … النوروز اهدواالیه الشیء
این روایت در تهذیب الاحکام طوسی جلد ۶ ( ص ۳۷۸، سطر ۱۱ ) ثبت و ضبط شده است.

۲- با لفظ النیروز چهار بار روایات زیر نقل شده است:

یا امیرالمومنین الیوم النیروز ( من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، جلد ۳، ص ۳۰۰، سطر۴ )
فاذا کان یوم المهرجان اوالنیروز… ( الکافی شیخ کلینی ، ج ۵، ص۱۴۱، سطر ۶ )

یوم المهرجان و النیروز اهدواالیه الشیء( من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۳، ص۳۰۰، سطر ۳)
اتی علی بهدیه النیروز فقال ما هذا؟( من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۳، ص۳۰۰، سطر ۳)

۳- با لفظ ” نیروزا ” یک بار در روایت منقول است:

اصنعوالناکل یوم نیروزا (من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۳، ص۳۰۰، سطر ۴)

۴- با لفظ نیروزنا یک بار در روایت منقول است: نیروزنا کل یوم (من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج ۳، ص۳۰۰، سطر ۵)

نکته قابل توجه در این است که بیشتر این روایات در کتاب من لایحضره الفقیه شیخ صدوق آمده که روایات این کتاب نسبت به سایر کتب اربعه از اعتبار و ارزش بیشتری برخوردار است. به ویژه که شیخ صدوق در آن کتاب بیشتر به روایات فقهی و علمی عنایت داشته است و علاوه بر آن روایات این با منابع حدیث اهل سنت از نظر مضمون و محتوا و حتی الفاظ اشتراک چشمگیری نسبت به سایر کتابهای حدیث شیعه دارد.  /ص

باشگاه خبرنگاران جوان