به گزارش بابل نوین، حجت‌الاسلام والمسلمین جواد محمدزمانی، دبیر دیدار شعرای آئینی با رهبر معظم انقلاب در تهران متولد شده و استاد حوزه علمیه قم است که به مدت ۲۱ سال در قم به تحصیل علوم حوزوی مشغول است و از ۱۲ سالگی به ادبیات علاقه‌مند بوده و شعرسرایی کرده است. وی همچنین کارشناسی ارشد رشته ادیان را در کارنامه فعالیت‌های خود دارد. حوزه فعالیت وی بیشتر علوم عقلی به ویژه فلسفه و عرفان است.

وی در جلسات حوزه هنری در دوره‌ای که زنده‌یاد احمد عزیزی،‌ سیدحسن حسینی و قیصر امین‌پور حضور می‌یافتند،‌ در روزهای سه‌شنبه شرکت داشت. در ۱۸ سالگی عازم قم شد و در جلسات شعر استاد محمدعلی مجاهدی شرکت می‌کرد که آن جلسات هنوز هم همچنان ادامه دارد. این شاعر در کنار این فعالیت، ‌پژوهش‌هایی در حوزه ادبیات و هنر داشته که فرهنگنامه ۸ جلدی هنر و ادبیات آئینی حاصل این اقدام است که توسط انتشارات دانشگاه آزاد منتشر شده. وی همچنین مجموعه شعری با عنوان «دلواپسی‌های اویس» دارد که توسط انتشارات جمهوری به چاپ رسیده است. در کنار این گونه فعالیت‌ها،‌ این شاعر همچنین مقالات و گردآوری‌هایی از شعرا و شعر معاصر نیز داشته است. بیشتر فعالیت این شاعر به زعم خودش، حوزه شعر آئینی است.

ضرورت برگزاری دیدار شعرای آئینی با رهبری

حجت‌الاسلام محمدزمانی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره دیدار شعرای آئینی با رهبر معظم انقلاب و ضرورت انجام این دیدار گفت: در سال ۸۶ به اتفاق چهار نفر از شعرا به محضر رهبر معظم انقلاب رسیدیم و از ایشان درخواست یک دیدار اختصاصی برای شعرای آئینی کردیم. ایشان جلسه مجزایی برای شعرا در نیمه ماه مبارک رمضان هر سال دارند. این جلسه شاید بیش از ۲۰ سال باشد که برقرار می‌شود. علت درخواست جلسه‌ای مجزا این بود که ما به ایشان عرض کردیم احساس می‌کنیم شعر آئینی عقبه محافل عزاداری و شادمانی اهل بیت(ع) و مداحی این خاندان در کشور ماست. بزرگترین سلاحی که هر مداح در جلسه دارد، شعر است اعم از شعری که در ابتدای جلسه می‌خواند، نوحه‌ای که خوانده می‌شود و قالب‌هایی که در شعر هیئت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی در توضیحات بیشتر اظهار کرد: احساس ما این بود که عقبه محافل ما شعر است و شعر آئینی ظرفیت‌های بسیار عظیمی دارد. به این معنی که این حوزه، یکی از پرمخاطب‌ترین گونه شعر است. هیچ گونه‌ای یافت نمی‌شود که مانند این گونه پرطرفدار باشد. برای مثال برخی از قالب‌های شعری هستند که طرفداری ندارند یا برخی مجموعه‌های شعری منتشر می‌شود که تیراژ آنها سه هزار جلد است و اغلب خود شعرا آنها را می‌خرند و مردم چندان اقبالی به آنها نشان نمی‌دهند و فقط برای خریدن مجموعه های شعری خاص که به چندین چاپ رسیده باشد و مردم به آنها علاقه‌مند باشند اقبال نشان داده می‌شود، اما شعر آئینی این گونه نیست، زیرا مخاطب آن فقط کتابی که منتشر می‌شود نیست. برای مثال شعر توسط مجری و مداح در مهدیه خوانده می‌شود و مردم آن را می‌شنوند و این مجالس از طریق صدا و سیما پخش می‌شود و میلیون‌ها نفر آن را می‌شنوند. یا مثلاً یک مداح در دعای ندبه شعری برای امام زمان(عج) می‌خواند که ۵ تا ۷ هزار نفر مخاطب این شعر هستند. یا شعری طی شب قدر در وصف امیرالمومنین(ع) خوانده می‌شود و هزاران نفر آن را می‌شنوند. یعنی مخاطبان بسیار فراوانی دارد و عرصه بسیار فراگیر است و فراگیرترین حوزه شعر به شمار می‌آید.

ثمرات برپایی جلسه مجزا

حجت‌الاسلام محمدزمانی با تاکید بر اینکه برای این عرصه برنامه‌ریزی صحیحی صورت نگرفته است،‌ افزود: بر همین اساس از رهبر معظم انقلاب درخواست شد تا اجازه دهند دیداری با شعرای آئینی مهیا شود و این دیدار مقدمه تحولات شعر آئینی و رشد و ترقی آن باشد. ایشان این دیدار را پذیرفتند، ولی به دلیل مشغله‌های کشوری و لشکری و جلسات متعددی که داشتند، این دیدار به سال ۹۰ افتاد و در ۲۵ خرداد محقق شد. این دیدار مقدمه‌ای برای تحولات فراوان در عرصه شعر آئینی شد.

دبیر دیدار شعرای آئینی با رهبر معظم انقلاب ادامه داد: شعر آئینی بعد از آن دیدار، انسجام ویژه‌ای پیدا کرد و چندین نهاد بعد از آن تاسیس شد و چندین گروه به شکل خودجوش در قالب یک موسسه و مرکز، موضوع فعالیت خود را شعر آئینی قرار دادند و این حوزه رونق یافت. مجموعه اشعار آئینی منتشر شده پس از آن،‌ فعالیت‌های سازمان‌های فرهنگی مثل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،‌ سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری و مراکز دیگری همچون شهرداری با تاکید مقام معظم رهبری بر این حوزه شعری، اهتمام ویژه‌ای نسبت به شعر آئینی نشان دادند. این حوزه فراگیر شد و بعد از آن تاریخ تشخص خاصی یافت. این موضوع باعث شد که از معظم‌له درخواست دیدار دومی داشته باشیم که این جلسه در ۵ اسفند ۹۵ شکل گرفت.

مراحل برپایی دیدار

وی با اشاره به اینکه برای دیدار دوم کارهای متعددی انجام شد، اظهار کرد: بحث دعوت شعرا خیلی مهم است و طی رصدهایی که صورت گرفت مشخص شد که بیش از هزار شاعر آئینی در کشور داریم که قطعاً این تعداد خیلی بیشتر است و فهرست ما کامل نیست. تخمین ما این بود که بالاتر از سه هزار نفر شاعر آئینی داریم. شعر آئینی این گونه است که شاید فردی در گوشه روستایی شعر، سرود یا نوحه‌ای می‌گوید و مداحی آن را می‌خواند. به این خاطر که عشق مردم به اهل بیت(ع) فراگیر است، تعداد شعرای آئینی نیز بسیار است. به همین دلیل سرشماری تعداد شاعران آئینی کار دشواری است.

حجت‌الاسلام زمانی در تبیین اینکه منظور از شاعر آئینی کدام گروه از شاعران هستند،‌ توضیح داد: منظور این نیست که شاعر فقط شعر اهل بیتی(ع) بگوید،‌ ممکن است این شاعر، شعر اجتماعی،‌ طنز،‌ دفاع مقدسی، اعتراضی و … هم داشته باشد. ما با احتساب اینکه فرد در حوزه‌های مختلف کار می‌کند، ولی شعر آئینی هم می‌گوید،‌ متوجه شدیم که فهرست عظیمی روبروی ماست.

وی با تاکید بر اینکه ظرفیت ما برای دعوت از شاعران برابر با ۱۲۰ تا ۱۵۰ نفر بود، گفت: لیست‌ها بالای هزار نفر بود و از هر ۱۰ یا ۹ نفر، فقط یک نفر می‌توانست در دیدار شرکت کند. انتخاب افراد برای دعوت کاری دشوار بود. سوابق شعرا، توانایی‌ها، فعالیت در طی این سال‌های گذشته و نوآوری‌هایی که داشتند ملاک‌هایی بود که به انتخاب شعرا کمک کرد. یکی از معیارها هم این بود که به مناطق دورافتاده کشور اهتمام داشته باشیم که شاعران خوبی در آنجا هستند،‌ ولی مظلوم و غریب واقع شده‌اند. این موارد در اولویت بود.

حجت‌الاسلام زمانی افزود: همچنین یکی از مسائل مهم در دعوت‌، نوحه‌سرایان بودند. افرادی هستند که شاید در عرصه شعر آئینی فعالیت نداشته نباشند، ولی در عرصه نوحه فعال هستند، یعنی هم آهنگ و نغمه نوحه‌ها را می‌سازند و هم روی آنها شعر سوار می‌کنند. این افراد در دیدارهای ماه رمضان دعوت نمی‌شدند، چون آن دیدار مخصوص شعراست. این جمعیت که بالای ۴۰ نفر بودند را در اولویت دعوت قرار دادیم که بخشی از آنان در تهران و بخشی در شهرستان‌ها بودند و البته تعداد نوحه‌سرایان تهران خیلی بیش از این بود. این بود که مجبور بودیم از این میان انتخاب کنیم. با توجه به اینکه کدام افراد فعال‌تر هستند و شناخت بیشتری نسبت به آنان وجود دارد، زمینه انتخاب این افراد را فراهم کرد.

مرحله دوم

وی ادامه داد: با رایزنی‌هایی که صورت گرفت تعداد دعوت‌ها به ۲۰۰ نفر رسید که از حد ظرفیت اول هم بیشتر بود. مرحله بعد به بحث انتخاب افرادی باز می‌گشت که می‌خواستند شعرخوانی داشته باشند که کاری سخت و دشوار بود. باید اشعار را از کتاب‌ها، نشریات، مکتوبات شعرا، صفحات مجازی و … گردآوری می‌کردیم. داوری این شعرها کاری بسیار پرزحمت بود که انجام شد. داوری در سه مرحله شکل گرفت و در داوری مرحله نهایی از ۴ نفر از استادان حوزه شعر برای انتخاب اشعاری که قرار بود خدمت رهبر معظم انقلاب عرضه بشود بهره گرفته شد.

حجت‌الاسلام محمدزمانی اظهار کرد: کار به صورت ستادی صورت گرفت و برخی مراکز به این کار کمک کردند. از جمله دفتر شعر آئینی قم، مجمع شاعران اهل بیت(ع) در تهران، حلقه روشنا یعنی دفتر هنر و ادبیات نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه تهران و معاونت فرهنگی هیئت رزمندگان اسلام در این ستاد فعالیت کردند. ویژگی دیگر این دیدار حضور بانوان بود که در دیدار سال ۹۰ شاعران حضور نداشتند و به رهبر معظم انقلاب گلایه کرده بودند که چرا جلسه بدون حضور آنان برگزار شده است و ایشان تاکید کردند که بانوان نیز حضور داشته باشند. تاکیدات معظم‌له باعث شد شاهد حضور بانوان در این دیدار نیز باشیم. همچنین در این جلسه سه نفر که نوحه‌سرا بودند شعرشان را عرضه کردند. این سه نفر علاوه بر شعرهایی که سوار کرده بودند، نغمه‌هایشان نیز از ابتکار خودشان بود. از این کار هم از سوی رهبر معظم انقلاب و هم از سوی حاضران در جلسه استقبال شد که شامل اجرای سه نوحه‌سرا شامل مهدی زنگنه، سهراب افشاری و سعید پاشازاده بود.

وی در پایان سخنانش و بیان دلایل دیگر حضور نوحه‌سرایان در این دیدار افزود: باید در عرصه نوحه کار کرد، همان طور که معظم‌له بر این موضوع تاکید دارند. نوحه، عرصه‌ای بسیار تاثیرگذار در بین جوانان است و گاه یک نوحه در سراسر کشور طی ایامی مثل محرم فراگیر شده و از رسانه ملی پخش و بارها در لوح فشرده گوش داده شده و گاه زمزمه می‌شود. این رویکردها نشان از آن دارد که این حوزه در میان مردم، قالبی تاثیرگذار دارد./ص