به گزارش بابل نوین، امام حسن عسکری(ع) در طول حیات خود، تحت سخت‌ترین شرایط و کنترل‌های شدید ماموران خلیفه عباسی قرار داشت، اما این شرایط سخت باعث نشد که ایشان شیعیان را به حال خود رها کنند، بلکه با روش‌های گوناگون از جمله نامه نگاری با شیعیان ارتباط داشتند و مسائل آن‌ها را حل می‌کردند.

از برخی روایات فهمیده می‌گردد که در زندگی امام عسکری(ع)، حداقل دورانی وجود داشته که امکان دیدار مستقیم با آن بزرگوار در خانه‌شان نبوده است و شیعیان معمولاً در مسیری که امام به مرکز حکومت رفت و آمد می‌کرد، توفیق زیارت چهره آن حضرت را داشته‌اند. در کتاب الغیبه آمده است: «در یوم النـوبه (روز مـراجعه امـام بـه مرکز حکومت) شـور و شـعفی در میان مردم پدید می‌آمد و خیابانها مملو از جمعیت می‌شد، آن گاه که امام در خیابان حضور می‌یافت، هیاهو خاموش می‌شد و امـام از مـیان مـردم عبور می‌کرد».

علی بن جعفر از حلبی نقل می‌کند: «در یکی از روزها که قرار بود امام به دار الخلافه برود، ما در عسکر به انتظار دیدار وی جمع شدیم؛ در این حال از طرف آن حضرت توقیعی بدین مضمون به ما رسید: «ألّا یسلمنّ علیّ أحد و لا یشیر الیّ بیده و لا یؤمئ فإنّکم لا تؤمنون علی أنفسکم.»، «کسی بر من سلام و حتی اشاره هم به طرف من نکند؛ زیرا که در امان نیستید!». این روایت به خوبی نشان می‌دهد که دستگاه خلافت تا چه حد روابط امام با شیعیانش را زیر نظر داشته و آن را کنترل می‌کرده.

در چنین وضعیتی، امام حسن عسکری (ع) تنها از طریق وکلا با شیعیان ارتباط داشت و آنها مسئولیت رد و بدل کردن نامه‌های شیعیان به امـام یا وکیل ارشد آن حضرت و همچنین جمع آوری امـوال مـربوط بـه امام از تمامی مناطق شیعه نشین و رساندن آن به امام را بر عهده داشتند. عثمان بن سعید، شخصیت موجّه و شناخته شده شیعی، وکیل ارشد امـام بـود و همه اموال به دست او می‌رسید. فرزند او محمّد بن عثمان نیز منصب وکالت را بـه عـهده داشـت. احمدبن اسحاق اشعری، از عالمان بزرگ قم و از اصحاب خاص امام حسن عسکری(ع) وکیل آن حضرت در نـاحیه قـم بود. هم‌چنین در شهرهای بغداد، کوفه، مکه و نیشابور، امام وکلایی داشتند که امور مربوطه را انجام می‌دادند.

با توجه به ترکیب جمعیتی مذاهب در جامعه‌ای که اکثریت آن را اهل سنت تشکیل می‌دادند، و همچنین فشارهای عباسیان بر شیعیان، جامعه شیعه در تقیه به سر می‌برد. با این حال امام حسن عسکری(ع) نسبت به اداره امور شیعیان و گردآوری وجوهات اهتمام داشت و وکیلانی به سرزمین‌های مختلف می‌فرستاد.

از راه‌های ارتباطی شیعیان با امام مکاتبه بود؛ برای نمونه می‌توان به نامه‌های ایشان به علی بن حسین بن بابویه، و نامه به مردم قم به ایشان، اشاره کرد. شیعیان در مسائل و موضوعات مختلف برای ایشان نامه می‌نوشتند و پاسخ آن را دریافت می‌کردند.

از جالب ترین فعالیت‌های سیاسی امام عسکری(ع) تقویت، حمایت و توجیه سیاسی رجال مهم شیعه در برابر فشارها و سختی‌های مبارزات سیاسی، در جهت حمایت از آرمان های بلند تشیّع بود. از آنجایی که شخصیت‌های بزرگ شیعه در فشار بیشتری بودند، امام به تناسب مورد، هر یک از آنان را به نحوی دلگرم و راهنمایی می‌کردند و روحیّه آنان را بالا می‌بردند تا میزان تحمل و صبر و آگاهی آنان در برابر فشارها، فزونی یابد و بتوانند مسئولیت بزرگ اجتماعی و سیاسی و وظایف دینی خود را انجام دهند؛ و آن در دو محور فکری و عقیدتی و مالی و اقتصادی بود.

/ع