به گزارش بابل نوین، داود فتحعلی بیگی، رئیس کانون نمایش‌های سنتی و آئینی ایران و رئیس انجمن تعزیه ایرانیان، در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ در پاسخ به این سؤال که آیا هنر تعزیه وارد دانشگاه‌های ما شده و تدریس می‌شود؟ گفت: امور فرهنگی در دولت‌های مدرن نیاز به رسیدگی، مراقبت، حفظ و نگهداری دارد که این امر بر عهده تشکل‌های دولتی است. اکنون برای ساخت در و دیوار تشکیلات وجود دارد و حتی مرکز صنایع دستی راه‌اندازی شده و این رشته‌ها در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود، این امر عالی است اما آیا هنر تعزیه ارزش کمتری از سایر هنرها دارد که در دانشگاه‌ها تدریس نمی‌شود؟

این استاد دانشگاه افزود: خوب است که یک رشته «آموزش‌ نمایش‌های آئینی و سنتی» هم در دانشگاه‌ها ایجاد شود؛ این همه دانشجوی تئأتر داریم چرا تعزیه یاد نگیرند؟ البته من در دانشگاه در کلاس‌های تئأتر، نمایش آئینی را هم درس می‌دهم.

بیش از ۵۰ واحد درسی مربوط به هنر آئینی باید تدریس شود

فتحعلی بیگی ادامه داد: اگر رشته آموزش‌ نمایش‌های آئینی و سنتی دانشگاهی تصویب شود، باید همه گونه‌های هنر آئینی در آن آموزش داده شود. طبیعتاً در این رشته بیش از ۵۰ واحد درسی مربوط به هنر آئینی مانند: نقالی، پرده‌خوانی، خیمه شب بازی، نمایش تخت حوضی و … باید تدریس ‌شود. کسی که این دوره را می‌بیند باید یک هنرمند کارآمد باشد که در وقتش بتواند گونه‌های مختلف این نمایش‌ها را در معرض تماشا بگذارد. البته نمی‌شود یک شبیه خوان تربیت کرد و گفت شغلش شبیه‌خوانی است پس برود کار کند؛ مگر همه کسانی که تئأتر می‌خوانند بازار کار دارند؟ پس ما باید هنرمند تربیت کنیم آن هم از راه آکادمیک البته هنرمندی که بتواند چندین کار انجام دهد، یعنی اگر لازم شد تعزیه بخواند، اگر لازم شد نمایش شادی‌آور اجرا کند و یا حتی بتواند نقالی و پرده خوانی کند.

وی افزود: در حال حاضر مشکل ما این است که دانشجویی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شود خیلی که درس یادگرفته باشد می‌تواند نمایش فرنگی بازی کند و اگر از او بخواهیم نمایش روایتی اجرا کند می‌پرسد نمایش روایتی چی هست؟ یا تعزیه را نمی‌داند چطور بخواند و نمایش تخت حوضی را نمی‌داند چطور باید بازی کرد.

این کارگردان سینما تصریح کرد: یکی از مواردی که باعث شد در تعزیه مشکل پیش بیاید این بود که از قدیم مدرسه‌ای برای آموزش نداشته و از روش سینه به سینه یادگیری صورت می‌گرفت اما تا زمانی که این رشته دانشگاهی دایر نشود تحولی در تعزیه رخ نمی‌دهد. البته چند سال است که از طریق دانشگاه سوره پی‌گیری‌هایی کرده‌ایم ولی جوابی دریافت نکرده‌ایم؛ ما نباید به تنهایی عمل کنیم بلکه وزارت علوم هم باید پیش‌قدم باشد.

تعزیه را از کودکی تمرین کنید

این نویسنده تئأتر بیان کرد: بهتر است که افراد علاقه‌مند به تعزیه خوانی از کودکی شروع کنند تا صدایشان آماده‌تر ‌شود. البته افراد در دوران کودکی ذهن آماده‌تری دارند که بهتر می‌توانند نسخه‌ها را حفظ کنند. این افراد می‌توانند از طفلان‌ خوانی شروع کنند و به قاسم خوانی و علی‌اکبر خوانی برسند، بعد اگر صدایشان تغییر نکرد شهادت خوان شوند.

آیا تعزیه تحریف شده است؟

فتحعلی بیگی در پاسخ به این سوال که آیا تعزیه تحریف شده است؟ گفت: مبحثی در تعزیه و مرثیه تحت عنوان زبان حال وجود دارد که با زبان غال فرق دارد. زبان حال آن است که می‌گویند در تاریخ نوشته «فلانی گفت: …» این تاریخ نمایش نیست و اگر بخواهیم مطابق تاریخ عمل کنیم باید خیلی چیزها را دور بریزیم از سوی دیگر اگر ما به ۳۰۰ سال قبل برگردیم می‌بینیم منابعی که برای نسخ تعزیه استفاده می‌کردند را مرحوم علامه مجلسی از لبنان آورده و متعلق به زمان صفویه بوده و یا همین حوزه علمیه قم چند سال است که قدمت دارد؟ از ابتدا که نبوده است. در زمان قدیم روحانیون برای یادگیری علوم اسلامی به نجف اشرف می‌رفتند لذا روحانی که بتواند مردم را ارشاد و راهنمایی کند بسیار کم بود، روحانیان معمولاً برای یک دوره تبلیغ در منطقه‌ای حاضر می‌شدند و بعد برای ادامه تحصیل به نجف بازمی‌گشتند. پس امکانات الان در زمان گذشته نبود لذا منابع نیز برای تعزیه خوان کم بود و به همین دلیل به مقاتلی از جمله: روضه الشهدا، تحفه‌المجالس و.. رجوع می‌کرد؛ بنابراین تعزیه یک سند مشخص ندارد که امکان تحریف نداشته باشد و تاریخ، تخیل، عرفان و هنر همه در تعزیه نقش دارند.

/ع