به گزارش بابل نوین، هر ساله، روز یازدهم اردیبهشت در ایران نیز با عنوان روز کارگر گرامی داشته می‌شود تا زمینه‌ای برای یادآوری توجه به این قشر زحمتکش در اقتصاد کشور از جانب مسئولان فراهم شود. بدون تردید بار اصلی تولید در اقتصاد هر کشوری بر عهده قشر کارگر است که بعضا از بسیاری از امکانات، از جمله فضای مناسب کسب و کار، امنیت شغلی، دستمزد مناسب و مواردی از این قبیل برخوردار نیستند. این در حالی است که احترام به کار و کارگر از تأکیدات دین مبین اسلام، قرآن کریم و معصومین(ع) است. بنابراین لازم است با در نظر داشت فرمایشان دین مبین اسلام، در راستای بهبود وضعیت زندگی کارگران گام‌های اساسی برداشته شود.
همچنین لازم به یادآوری است که رهبر معظم انقلاب، روز گذشته، دهم اردیبهشت ماه، در آستانه روز کارگر در دیدار هزاران نفر از کارگران و کارآفرینان، کارگری را مایه افتخار خواندند و با تأکید بر تأمین «امنیت شغلی و معیشتِ» جامعه کارگری افزودند: برای داشتن اقتصاد «پیشرفته و مستقل» و رونق اقتصادی باید به قشر کارگر اهمیت فراوان داد و اگر بخواهیم جامعه کارگری از امتیازات و حقوق شایسته برخوردار باشد، باید بر روی «تولید ملی» تکیه و تأکید کنیم.
حضرت آیت الله خامنه‌ای با تأکید بر «ترویج فرهنگ کار و اهمیت کار» افزودند: نفس علاقه و اشتیاق به کار باید در جامعه ترویج پیدا کند و کار چنان ارزشمند شناخته شود که کارگر با افتخار بگوید کارگر هستم و در گفتن این موضوع، احساس حقارت نکند. ایشان، «تأمین امنیت شغلی» و «تأمین معیشت کارگران» را دو وظیفه مهم مسئولان خواندند و گفتند: دولت، کارفرما، کارگر و کارآفرین هر یک به سهم خود در سامان یافتن مشکلات جامعه کارگری در این زمینه مسئول هستند و باید وظایف خود را دنبال کنند.
برای مشاهده متن کامل بیانات رهبر معظم انقلاب در آستانه روز کارگر اینجا کلیک کنید.
برای بررسی بیشتر جایگاه و منزلت کار و کارگر در دین مبین اسلام، با حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمد کاظم رجایی رامشه، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که در ادامه می آید:

ابتدا بفرمائید، دین مبین اسلام و قرآن کریم، چه جایگاه و منزلتی برای کار و کارگر قائل هستند؟
بسیار جالب است که بدانید، خداوند متعال در قرآن کریم، واژه‌های بسیار جالبی در رابطه با «کار» استفاده می‌کند و شاید برخی گمان کنند واژه‌هایی همانند «سعی» و «عمل» برای توصیف کار به کار برده شده است؛ در حالی‌که اینگونه نیست بلکه در قرآن کریم، در رابطه با کار، واژه‌هایی مملو از ارزش‌ها به کار برده شده است.

در قرآن آمده است: «اوَجَعَلْنَا اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ آیَتَیْنِ فَمَحَوْنَا آیَهَ اللَّیْلِ وَجَعَلْنَا آیَهَ النَّهَارِ مُبْصِرَهً لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِینَ وَالْحِسَابَ وَکُلَّ شَیْءٍ فَصَّلْنَاهُ تَفْصِیلً؛ و شب و روز را دو نشانه قرار دادیم نشانه شب را تیره‏ گون و نشانه روز را روشنى‏ بخش گردانیدیم تا [در آن] فضلى از پروردگارتان بجویید و تا شماره سال‌ها و حساب [عمرها و رویدادها] را بدانید و هر چیزى را به روشنى باز نمودیم» (الاسراء/۱۲) خداوند متعال در این آیه، شب و روز را دو نشانه خداوند متعال معرفی می‌کند تا انسان‌ها از فضل الهی «ابتغا» کنند. در اینجا برای تشبیه کار، گفته شده که از فضل خداوند طلب کنید و در واقع، درآمدی که شما کسب کرده و فعالیت اقتصادی که شما انجام می‌دهید، طلب فضل خداوند است.
وقتی در قرآن کریم واژه «ابتغا» از فضل الهی، به کار برده می‌شود. به معنای کار و فعالیت اقتصادی است. در قرآن کریم، واژه دیگری هم در رابطه با کار وجود دارد که خداوند فرموده است: «کُلُوا مِنْ طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَمَا ظَلَمُونَا وَلَکِنْ کَانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ؛ از چیزهاى پاکیزه‏‌اى که روزیتان کرده‏‌ایم بخورید و بر ما ستم نکردند لیکن بر خودشان ستم می‌کردند» (الاعراف/ ۱۶۰). واژه «کُلُو» در این آیه به معنی مطلق تصرف است و به معنای خوردن نیست، بلکه خوردن، مصداقی از کُلُوا است.
همچنین خداوند متعال در قرآن کریم فرموده است: «هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا وَکُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَیْهِ النُّشُورُ؛ اوست کسى که زمین را براى شما رام گردانید پس در فراخناى آن رهسپار شوید و از روزى [خدا] بخورید و رستاخیز به سوى اوست» (الملک/۱۵) خداوند در این آیه می‌فرماید که زمین را رام شما کرده‌ام؛ بنابراین بر گُرده این زمین سوار شوید و در زمین، تصرف و فعالیت اقتصادی کنید. بنابراین قرآن می‌فرماید که من زمینه کار و فعالیت اقتصادی شما را فراهم کرده‌ و زمین را رام شما کرده‌ام، روز را روشنی‌بخش آفریده‌ام و به شما بازو و توان داده‌ام و اساسا بنده مقدمات فعالیت اقتصادی شما را فراهم کرده‌ام. همچنین اگر به کار و فعالیت اقتصادی در روایات هم دقت کنیم، ابواب عجیبی در روایات در این زمینه وجود دارد.
از جمله در وسائل الشیعه در کتاب «التجاره» آمده است: «طلب الرزق و وجوبه مع الضروره» در این کتاب که کتاب تولید و فعالیت اقتصادی است، مرحوم شیخ حر عاملی، مجموعه‌ای از روایات را تحت این عنوان جمع کرده است که که دنبال رزق رفتن و مطالبه رزق کردن، مستحب است و اگر ضرورت اقتضا کند، واجب است. همه می‌دانیم که نفقه عیال، بر مرد خانواده واجب است و مردی که ازدواج می‌کند، با ازدواج و با فرزند‌آوری، نفقه همسر و فرزند بر دوش وی است.
طبیعی است که وقتی نفقه واجب شد، کسب درآمد حلال یعنی به دنبال نان حلال دویدن، واجب است. بنابراین، اینکه زندگی در حد عرف برسد، واجب است و اینکه توسعه زندگی، به فراتر از حد عرف و زندگی عمومی برسد، مستحب است. وقتی به دنبال طلب رزق برای خانواده هستیم، در حد ضرورت آن واجب است. همچنین در فقه، بابی به عنوان واجبات نظامیه وجود دارد که اگر نیازی در جامعه وجود دارد که اگر برطرف نشود، اختلال در فعالیت جامعه به وجود می‌آید بنابراین بر همه واجب است که این خدمت را یاد بگیرند. البته مسئولیت دولت هم در این زمینه سنگین است.
بنابراین، «کار»، یا برای تهیه رزق حلال برای زن و فرزند و پدر و مادر است که به عنوان نفقه عیال و والدین و فرزند است که حدی از آن، واجب و فراتر از آن، مستحب است و یا در راستای در رفع نیازهای ضروری جامعه است که باز واجب یا مستحب است. انجام واجب یا مستحب هم مترادف با مستحب است؛ لذا در فضای مباحث اقتصاد اسلامی و قرآنی، کار به معنای عبادت است و فقط کافی است که ما نیت خود را درست کنیم و در راستای رفع نیازهای خانواده و جامعه به فعالیت بپردازیم.
مواردی که به آن اشاره کردید، در مورد منزلت کار در دین مبین اسلام بود، اکنون در مورد منزلت کارگر هم توضیح دهید و بفرمائید دین مبین اسلام چه رسالت و جایگاهی برای کارگر قائل است؟
طبیعی است که کارگر است که کار را می‌آفریند و رزق حلال را تولید می‌کند. وقتی که ما به کار تشویق می‌کنیم، این امر  منزلت کار نیست بلکه منزلت کارگر است که وی وقتی کار می‌کند، تبدیل به عابد می‌شود. وقتی می‌گوئیم کار ،عبادت است یعنی کسی‌که فعالیت اقتصادی و تولید انجام می‌دهد، بنابراین آن شخص است که رضایت خداوند را با کسب روزی حلال به دست می‌آورد. لذا فعالیت این کارگر مورد رضایت پروردگار متعال است و به عبارت دیگر، همه این سخنانی که بیان شد درباره فضیلت کار و کارگر به صورت توأمان است.

آیا در دین مبین اسلام بر وظیفه مسئولان در قبال تأمین معیشت و بهبود  وضعیت زندگی کارگران تأکید شده است؟
در مورد اینکه مسئولان باید به بهبود وضعیت زندگی کارگران توجه باشند، امری بدیهی است؛ چراکه اگر می‌خواهیم تولید را افزایش دهیم، باید در جامعه اشتغال ایجاد شود و از سوی دیگر، اگر می‌خواهیم عدالت را ایجاد کنیم، باز هم نیازمند ایجاد زمینه‌های اشتغال هستیم. نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد، این است اگر می‌خواهیم در جامعه، رفع فقر کنیم، که یکی از  مسئولیت‌های دولت است، به طور طبیعی، اساسی‌ترین کار دولت برای پیشگیری از فقر، توانمندسازی کارگران و ایجاد اشتغال است تا افراد روی پای خود بایستند و این یکی از مسئولیت‌های دولت است.
اساسی‌ترین و پاک‌ترین مدل رفع فقر که نبی مکرم اسلام(ص) هم بر آن تأکید کرده‌اند، ایجاد اشتغال است. خود ایشان، وقتی فردی نزد ایشان  آمده و اظهار فقر کردند، به وی تبر و طناب دادند و فرمودند: برو هیزم‌شکنی کن و بفروش؛ بنابراین زمینه کار برای وی را فراهم کردند.
همچنین نبی مکرم اسلام(ص) در مدینه برای پیشگیری از فقر و ایجاد زمینه‌های اشتغال و روزی حلال به صورت مفصل، دره‌هایی را همراه با آب آن دره، به شرط احیاء، به یک قبیله واگذار می‌کردند و تا آن زمین‌ها را احیاء می‌کردند، پیامبر اسلام(ص) سند مالکیت آن را نوشته و به آن قبیله واگذار می‌کردند و اسناد زیادی درباره واگذاری زمین‌های زیادی در مدینه و اطراف آن وجود دارد.
همچنین اسنادی  وجود دارد که قبایلی که استفاده نکرده و یا نتوانستند آباد کنند، پیامبر اسلام(ص)، آن زمین‌ها را پس گرفتند و به دیگری واگذار کردند. بنابراین، حمایت از کار و کارگر، جزئی از تکالیف دولت اسلامی است که زمینه‌های اشتغال و بهبود زندگی کارگران را فراهم کند تا از فقر جلوگیری شده و توانمندسازی اقتصادی ایجاد شود./ص

ایکنا