به گزارش بابل نوین، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالرحیم سلیمانی، عضو هیئت علمی دانشکده فلسفه دانشگاه مفید در ادامه مباحث «دینداری قرآنی ـ برهانی» که ۱۰ دی ماه در دانشگاه مفید برگزار شد گفت: دین در تعریف کلامی و فلسفه دینی، ارتباط با ماوراء و زندگی مطابق با خواست ماوراء نامیده می‌شود.

وی افزود: اگر ما ماوراء را قبول داشته باشیم و زندگی را مطابق با خواست خدا تنظیم کنیم مهم‌ترین سؤال این است که چه منبعی پیام ماوراء را به درستی به ما می‌رساند.

سلیمانی اظهار کرد: ادیان در تصویر ماوراء، یک شخص را به تصویر نمی‌کشند بلکه سخن از برنامه و قانون ماورایی است که در اینجا مسئله حجیت، نیز مطرح می‌شود؛ لذا اگر عقل، حجت نباشد هیچ منبع دیگری نیز حجت نخواهد بود؛ زیرا عقل ما را به باورمندی به باور‌ها دعوت می‌کند.

سلیمانی بیان کرد: دین با حجیت آغاز می‌شود و حجت اول هم باید عقل باشد، زیرا تنها عقل است که حجیت آن، ذاتی است و با این حجیت، حجیت قرآن نیز اثبات می‌شود؛ یعنی قرآن حجیت خود را از برهان می‌گیرد.

عضو هیئت علمی دانشکده فلسفه دانشگاه مفید افزود: فردی با عنوان پیامبر مدعی شده که من کتابی برای مردم آورده‌ام و اثبات این موضوع که وابسته به اثبات وجود خدا هست کاملا برهانی و عقلانی است.

سلیمانی با بیان اینکه برهان به قرآن حجیت می‌دهد تصریح کرد: همه مکاتبی که می‌گویند عقل اعتبار ندارد؛ فورا در مقابل این سؤال قرار می‌گیرند که به چه دلیل؟ و او هر دلیلی بیاورد حجیت عقل و برهان را اثبات کرده است؛ بنابراین هیچ کس نمی‌تواند بگوید عقل حجت نیست و کسی که این مسئله را بگوید جلوتر پذیرفته است که عقل، حجت است.

این استاد دانشگاه مفید با اشاره به دعوت قرآن به برهان اظهار کرد: قرآن کریم انسان‌ها را به خرد و عقل دعوت کرده است، ولی باید این را بپرسیم که مگر قرآن می‌تواند به برهان، دعوت نکند؟ و یا مگر ممکن است قرآن به غیر برهان هم دعوت کند؛ به اعتقاد بنده، دعوت قرآن، منحصر در دعوت به برهان است.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم اظهار کرد: تاکید من این است که قرآن حتما باید به برهان دعوت کند، چون اگر برهان را حجت نداند، خودش هم حجت نخواهد بود.

سلیمانی عنوان کرد: ادعای دیگر من این است که همه دعوت قرآن، دعوت به برهان است؛ همان طور که در آیات شریفه بر این مسئله تاکید شده و فرموده است که به درستی که برهان از سوی خداوند برای شما آمده است.

وی با بیان اینکه در این آیه «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَکُمْ بُرْهَانٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَأَنْزَلْنَا إِلَیْکُمْ نُورًا مُبِینًا» (۱۷۴/ نساء) قرآن برابر برهان نامیده شده است عنوان کرد: در میان مفسران در این مورد اختلاف شده است که برهان چیست؟ که برخی آن را شخص پیامبر و برخی خود قرآن می‌نامند.

وی با بیان اینکه برهان چیزی است که انسان را قانع می‌کند و انسان را به داوری در مورد یک عمل درست و نادرست می‌رساند؛ بنابراین مراد ما، برهان منطقی و فلسفه و … نیست عنوان کرد: دین، مساوی تکلیف است بنابراین یکسری چیزها، باید و نباید و یکسری چیز‌ها نیز بود و نبودهاست؛ حتی در قصص انبیاء نیز این موضوع وجود دارد و همه باید‌ها و نباید‌های دین به بود و نبود‌ها باز می‌گردد.

سلیمانی اظهار کرد: اختیار نیز بعد از خردمندی معنا می‌یابد؛ زیرا تکلیف روی خرد مطرح می‌شود و تنها موجود خردمند، مکلف است؛ بنابراین فراوان آیاتی است که انسان را به خرد دعوت می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید بیان کرد: اگر هیچ آیه دیگری نیز نبود همین آیه «یَا أَیُّهَا الْإِنْسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى رَبِّکَ کَدْحًا فَمُلَاقِیهِ»؛ بود کفایت می‌کرد؛ زیرا همین که فرمود: «ای انسان» یعنی‌ای عاقل ولو اینکه هیچ تکلیفی به دنباله این تعبیر نباشد و صرفا بیان یک اطلاع جدید باشد؛ زیرا این خطاب با فرض عاقل بودن انسان ممکن می‌شود.

این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به سه ملاک برای رده‌بندی ادیان بیان کرد: نخستین معیار برای سنجش ادیان، جایگاه خرد در این دین است؛ یعنی آیا عقل را امضاء می‌کنند یا نه و یا اینکه تعالیمی که آورده‌اند عقلانی است.

وی افزود: عامل دوم عشق و ملاک سوم نیز اخلاق است؛ اینکه کدام دین به اخلاق و عشق و عقل بیشتر بها می‌دهد.

عضو هیئت علمی دانشکده فلسفه دانشگاه مفید قم تصریح کرد: مهمترین محصول خرد، اخلاق است و یا تنها محصول خرد، عقل است که رابطه درست با کل هستی را به ما نشان می‌دهد.

/ع