به گزارش بابل نوین، فونت قرآنی «واضح» که طراحی آن حاصل تلاش گروهی از طراحان جوان در مؤسسه «افق رویداد» زیر نظر مرکز رشد فناوری‌های قرآنی جهاد دانشگاهی است، که در اختتامیه بیست و پنجمین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم به شکل رسمی رونمایی شد.

فونت «واضح» با هدف تسهیل در روخوانی قرآن که پیش از این با استفاده از رسم‌الخط‌های غیرایرانی همچون «عثمان طه» مشکلاتی را برای قاریان قرآن پدید آورده بود و براساس پایه خطی نسخ ایرانی ابداع و بر مبنای تایپ کامپیوتری مناسب‌سازی شده است که پروسه یک ساله‌ای را از زمان ایده‌پردازی تا طی مراحل فنی و هنری و رسیدن به خروجی که اکنون شاهد آن هستیم از سر گذرانده است اما از آنجا که هر خط و فونتی در عین دارا بودن ویژگی و امتیازاتی، واجد ضعف‌هایی است که در یک سیر تکاملی با رفع آنها می‌تواند به نقطه شکوفایی و بالندگی برسد لذا فونت «واضح» تاکنون در معرض دید کارشناسان خط و طراحان فونت به منظور اظهار نظر فنی قرار گرفته است که یکی از آنها صداقت جباری از پیشکسوتان عرصه خوشنویسی و گرافیک است.

صداقت جباری دارای درجه دکتری در رشته پژوهش هنر از پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، درجه استادی از انجمن خوشنویسان ایران است و در انجمن طراحان گرافیک ایران عضویت دارد.

وی تاکنون در نمایشگاه‌ها و بی‌ینال‌های بسیاری شرکت داشته است و از عناوینی که موفق به احراز آنها شده است، می‌توان به جایزه بزرگ و مدال طلا با اثر اسماءالحسنی از دوازدهمین بی‌ینال بین‌المللی بنگلادش (۲۰۰۶)، جایزه ویژه دومین و سومین دوسالانه نقاشی بین‌المللی جهان اسلام شده، کسب مقام اول و برنده ۳ جایزه (نستعلیق جلی، چلیپا و کتابت) در چهارمین دوره مسابقه بین‌المللی خوشنویسی جهان اسلام (شیخ حمدالله) استامبول ترکیه (۱۹۹۸) اشاره کرد.

با وی در مورد فونت قرآنی«واضح» گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ـ ابتدا نظر کلی خودتان را در مورد فونت «واضح» بیان کنید؟

همین که عده‌ای از دوستان جوان در زمینه طراحی فونتی که کاربرد آن برای نگارش قرآن است، زحمت کشیده‌اند، این فعالیت قابل تقدیر و حمایت است؛ چرا که در شرایط کنونی در زمینه خط و طراحی فونت بستر و زمینه نامساعدی را در فضای فرهنگی کشور شاهد هستیم و کار این دوستان اقدامی جسورانه‌ای است که اتفاقاً توفیقاتی نیز در آن به دست آورده‌اند و می‌تواند فتح بابی در این زمینه که کمتر شرایط برای پرداختن به آن وجود دارد، محسوب شود.

طراحی فونت با خوشنویسی و کتابت دستی قرآن متفاوت است هرچه که پایه و اساس طراحی یک فونت اجرای آن با استفاده از قلم دستی است اما با این حال باید قابلیت و ویژگی منحصر به فردی در آن رعایت شود که همچنان در تبدیل شدن به یک فونت بتواند تا حدود زیادی همان ویژگی و خصایص خطی از نظر هنری و زیبایی‌شناسی خط را حفظ نماید.

شخصاً در مواجهه با این فونت که دوستان طراح آن را در اختیار من گذاشتند در وهله نخست با ظرایف و دقایقی در آن برخورد داشتم که در قیاس با نمونه‌های مشابه آن را متمایز می‌سازد.

ـ این فونت از اساس با تأکید بر جنبه‌های کاربردی آن به منظور کتابت قرآنی که به شکلی ساده و روان بتوان آن را خواند طراحی شده است؛ تصور می‌کنید «واضح» می‌تواند نقش خود را در استفاده کاربردی در زمینه کتابت قرآن به خوبی ایفا کند؟

وقتی در مورد خط و فونت صحبت می‌کنیم با دو مبحث سر و کار داریم یکی جنبه‌های زیبایی‌شناسی و هنری است که در جریان خوشنویسی آن باید رعایت شود و دیگر مبحث کاربردی بودن آن است؛ یعنی اینکه قرار است در چه حوزه‌ای مورد استفاده قرار گیرد. بگذارید از مبحث دوم یعنی جنبه کاربردی بودن خط و فونت شروع کنم و اینکه آیا «واضح» توانسته است در رسیدن به مقصود اصلی خود یعنی ارائه فرمی از خط که با استفاده از آن قرآن به نحوی شیوا و خوانا نوشته شود که هر خواننده‌ای به راحتی بتواند آن را بخواند، موفق عمل کند یا خیر؟ که باید بگویم این مهم حاصل شده است که البته همچنان در مباحث فنی و طراحی ایرادات و اشکالات وجود دارد که قابل رفع و رجوع است.

اما از نظر جنبه‌های زیبایی‌شناسانه،ابتدا باید دید«واضح» برای مصرف چه مخاطبی و با چه نیتی طراحی شده است؟ «واضح» برای اجرای الفبای عربی و به منظور نگارش عباراتی قرآنی طرحی شده و حتی اگر از مبنای الفبای عربی آن نیز صرفنظر کنیم باید به این نکته توجه کرد که این فونت برای تداعی کلمات و واژگانی طراحی شده است که دارای روح و معنویتی زایدالوصف است و با یک متن ساده و معمولی و حتی آهنگین نیز تفاوت دارد لذا چشم‌گرداندن بر روی سطور نگارش یافته با این فونت باید خواننده را به باطنی غیر از ظاهر خط هدایت کند و موجب ایجاد یک حس و ارتباط معنوی شود.

اگر در مورد نسخ عربی و یا «عثمان طه» شاهد ایجاد چنین ارتباطی هستیم و به مرور شاهد بوده که این خط توانسته جایگاه خود را در نگارش و کتابت قرآن تثبیت کند دلیلش همین امر است که «عثمان طه» منطبق با گویش عرب و حتی با همان لهجه منحصر به فرد مردم حجاز که محل نزول وحی است طراحی شده است و ناخودآگاه انسان در مواجهه با این خط به عمق فصاحت و بلاغت زبان عرب در نزول کلام وحی پی خواهد برد، اینکه آیا «واضح» و موارد مشابه خواهند توانست به این مهم دست پیدا کنند امری است که نیاز به گذر زمان دارد.

پس نه طراحی فونت با استفاده از فنون و اشراف به قواعد خوشنویسی خط و نه صرف دانش و پیشینه تاریخی تحول خط نمی‌تواند طراح را در ایجاد یک فونت مختص کتابت قرآن به خودبسندگی برساند و همانطور که گفتم خط و فونت قرآنی باید از روح و معنویت بسزایی برخوردار باشد تا تمایزی میان قرائت قرآن با خواندن مثلاً یک رمان و داستان در ذهن مخاطب ایجاد کند.

ـ واکنش عام مردم به موازات نشر فونت «واضح» پس از رونمایی رسمی از آن تا چه اندازه می‌تواند در توفیقش به عنوان فونت فراگیر کتابت قرآن نقش ایفا کند؟

به هر حال واکنش مردم و استقبالی که از این فونت به عمل می‌آورند بسیار در توفیق آن دخیل است چرا که اساس طراحی این فونت برای سهولت عام مردم در قرائت قرآن بوده است؛ قبلاً هم اشاره کردم که با وجود همه قابلیت و ظرفیت‌هایی که این فونت دارد و زین پس ایجاد خواهد کرد و سیر تکاملی خود را به عنوان یک رسم‌الخط استاندارد از رهگذر اظهارنظرها و رفع ایرادات احتمالی از سوی کارشناسان طی خواهد کرد اما چنین فعالیتی به عنوان آغاز راه در مسیر طراحی خط و فونت در کشور محسوب می‌شود؛ طراحی فونت نیاز مبرم به سرمایه‌گذاری و حمایت مالی طراحان و صاحبان ایده دارد و امیدوارم زحمات دوستان طراح فونت «واضح» نتیجه‌بخش بوده و آنها در ادامه در جهت تحقق اهدافشان در طی کردن این راه پرمخاطره و پرزحمت موفق باشند.